Rác thải ở biển đang trở thành một vấn đề nghiêm trọng và nhức nhối trên toàn cầu. Từ những bãi biển đầy rác đến những mảng rác khổng lồ trôi nổi trên đại dương, vấn nạn này không chỉ gây ô nhiễm môi trường mà còn đe dọa trực tiếp đến đời sống con người và các loài sinh vật biển. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về rác thải ở biển, nguyên nhân, tác hại cũng như các giải pháp hiệu quả để giảm thiểu và xử lý rác thải trên biển.

Khuyến khích công nghệ và các phương pháp xử lý rác thải ở biển hiệu quả

Sử dụng các công nghệ tiên tiến để xử lý và thu gom rác thải ở biển  cùng với việc phát triển các vật liệu thay thế thân thiện với môi trường, sẽ góp phần giảm thiểu rác thải nhựa ra biển. Các công nghệ mới như máy thu gom rác biển tự động, hệ thống lọc rác từ các con sông và các phương pháp tái chế nhựa hiệu quả đang được nghiên cứu và triển khai.

Công ty The Ocean Cleanup đã phát triển một hệ thống thu gom rác thải nhựa tự động, được gọi là “Interceptor”, để thu gom rác thải từ các con sông trước khi chúng chảy ra biển. Hệ thống này đã được triển khai thành công tại nhiều quốc gia và đang cho thấy hiệu quả trong việc giảm thiểu lượng rác thải nhựa ra biển.

Rác thải ở biển là một vấn đề cấp bách cần được giải quyết ngay lập tức. Việc hiểu rõ nguyên nhân và tác hại của rác thải biển sẽ giúp chúng ta có những hành động thiết thực để bảo vệ môi trường biển, bảo vệ cuộc sống con người và hệ sinh thái biển. Hãy cùng nhau hành động vì một đại dương xanh sạch và bền vững.

Mang đến hiểm họa cho các loài sinh vật biển

Các loài sinh vật biển như cá, rùa, chim biển dễ bị nuốt phải hoặc mắc kẹt trong rác thải nhựa, dẫn đến tử vong hoặc gặp các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Các loài sinh vật này có thể bị nhầm lẫn rác thải nhựa với thức ăn, dẫn đến tình trạng tắc nghẽn đường tiêu hóa, suy dinh dưỡng và tử vong.

Theo một báo cáo của WWF, hơn 100.000 loài sinh vật biển chết mỗi năm do tác động của rác thải nhựa. Các loài rùa biển thường nhầm lẫn túi nhựa với sứa, một loại thức ăn phổ biến của chúng. Các loài chim biển cũng thường xuyên nuốt phải các mảnh nhựa, dẫn đến tắc nghẽn tiêu hóa và tử vong.

Xu hướng tiêu dùng sản phẩm nhựa một lần tăng

Sự gia tăng sử dụng các sản phẩm nhựa một lần là nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng rác thải nhựa trên biển. Chai nước, túi nilon, ống hút, và các bao bì nhựa khác được sử dụng rộng rãi do tính tiện lợi và giá thành rẻ. Tuy nhiên, sau khi sử dụng những sản phẩm này thường bị vứt bỏ bừa bãi và dễ dàng trôi ra biển thông qua các con sông, hệ thống thoát nước hoặc trực tiếp từ các khu vực ven biển.

Một báo cáo của Liên Hợp Quốc năm 2018 chỉ ra rằng hơn 400 triệu tấn nhựa được sản xuất mỗi năm và khoảng 8 triệu tấn trong số đó kết thúc ở các đại dương. Sự gia tăng tiêu dùng nhựa không chỉ diễn ra ở các quốc gia phát triển mà còn ở các nước đang phát triển, nơi quy định và hệ thống quản lý rác thải còn hạn chế.

Hệ thống xử lý rác thải không hiệu quả cũng là một nguyên nhân quan trọng dẫn đến việc rác thải bị đổ ra biển. Nhiều quốc gia, đặc biệt là các nước đang phát triển, thiếu cơ sở hạ tầng và công nghệ để xử lý rác thải một cách hiệu quả. Rác thải thường bị vứt bừa bãi, không được thu gom và xử lý đúng cách, dẫn đến tình trạng rác thải bị cuốn ra biển.

Theo Tổ chức Bảo vệ Môi trường Quốc tế (Ocean Conservancy), mỗi năm có khoảng 2,5 triệu tấn rác thải nhựa bị thải ra biển do hệ thống quản lý rác thải không hiệu quả. Các nước châu Á như Trung Quốc, Indonesia, Philippines, Thái Lan và Việt Nam là những nguồn phát thải rác thải nhựa lớn nhất ra biển do hệ thống thu gom và xử lý rác thải còn yếu kém.

Giáo dục nâng cao ý thức cộng đồng

Các chương trình giáo dục và tuyên truyền cần được đẩy mạnh để nâng cao nhận thức của cộng đồng về tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường biển và giảm thiểu rác thải nhựa. Các chiến dịch truyền thông, giáo dục trong trường học và cộng đồng cần được thực hiện thường xuyên và liên tục.

Các tổ chức phi chính phủ (NGO) và các tổ chức quốc tế như Liên Hợp Quốc, WWF và Ocean Conservancy đang đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao nhận thức và thay đổi hành vi của cộng đồng về rác thải nhựa. Các chiến dịch như “Break Free From Plastic” hay “Clean Seas” đã thu hút được sự quan tâm và tham gia của hàng triệu người trên toàn thế giới.

Tình trạng rác thải biển trên thế giới

Trên toàn cầu, ước tính có khoảng 8 triệu tấn rác thải nhựa được thải ra biển mỗi năm. Các vùng biển như Thái Bình Dương, Đại Tây Dương và Ấn Độ Dương đều chịu cảnh ô nhiễm nặng nề. Một nghiên cứu từ Đại học Georgia (Mỹ) cho biết, nếu không có biện pháp can thiệp, đến năm 2050, lượng rác thải nhựa ở biển sẽ nhiều hơn cả số lượng cá. Mảng rác lớn nhất thế giới, Great Pacific Garbage Patch, hiện nay có diện tích gần 1.6 triệu km², tương đương với 3 lần diện tích nước Pháp.

Great Pacific Garbage Patch là một trong những biểu tượng rõ nét nhất về tình trạng ô nhiễm rác thải biển. Mảng rác này chứa hàng tỷ mảnh nhựa, từ các hạt vi nhựa đến các sản phẩm nhựa lớn hơn như lưới đánh cá, chai nhựa, và các vật dụng hàng ngày khác. Mảng rác này không chỉ gây ra các vấn đề môi trường mà còn gây nguy hiểm cho tàu thuyền khi di chuyển qua khu vực này.

Các vùng biển khác như Biển Địa Trung Hải, Biển Đông và Vịnh Bengal cũng đang phải đối mặt với tình trạng ô nhiễm rác thải biển nghiêm trọng. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng rác thải nhựa có mặt ở hầu hết các vùng biển trên thế giới, từ Bắc Cực đến Nam Cực, cho thấy mức độ lan rộng và ảnh hưởng nghiêm trọng của vấn đề này.

Dưới đây là một số hình ảnh rác thải ở biển từ các bãi biển nổi tiếng trên thế giới

Ô nhiễm từ các nguồn chảy ra biển

Nước mưa cuốn theo rác thải từ đất liền ra biển, các dòng sông ô nhiễm và chất thải từ các khu công nghiệp đều góp phần vào việc gia tăng lượng rác thải ở biển. Theo một nghiên cứu của tạp chí Science Advances, 10 con sông lớn nhất thế giới (bao gồm sông Yangtze, sông Ấn, sông Hoàng Hà và sông Nile) chịu trách nhiệm cho khoảng 90% lượng rác thải nhựa chảy ra biển. Những con sông này chảy qua các khu vực đông dân cư và công nghiệp, nơi mà việc quản lý rác thải còn nhiều hạn chế.

Rác thải ở biển tìm ẩn những nguy cơ gây hại đến môi trường và con người

Ảnh hưởng đến đời sống con người

Rác thải biển ảnh hưởng đến ngành du lịch, ngư nghiệp và sức khỏe con người khi những chất độc hại từ rác thải biển ngấm vào chuỗi thức ăn. Các bãi biển đầy rác không chỉ làm mất mỹ quan mà còn gây ra nguy hiểm cho du khách. Ngành ngư nghiệp cũng chịu thiệt hại khi cá và các loài hải sản bị nhiễm độc từ các hạt vi nhựa và chất ô nhiễm khác.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), các hạt vi nhựa có thể xâm nhập vào cơ thể con người qua đường ăn uống, gây ra các vấn đề sức khỏe như viêm nhiễm, ngộ độc và các bệnh lý khác. Một nghiên cứu của Đại học Ghent (Bỉ) ước tính rằng một người tiêu thụ trung bình có thể ăn phải khoảng 11.000 hạt vi nhựa mỗi năm từ hải sản.

Áp dụng các chế tài xử phạt cứng rắn với hành vi xả rác ra biển

Các biện pháp xử phạt nghiêm khắc cần được áp dụng để răn đe và ngăn chặn hành vi xả rác bừa bãi ra biển. Các quốc gia cần có những quy định pháp luật rõ ràng và nghiêm ngặt về việc xả rác thải nhựa ra môi trường. Cảnh sát môi trường và các cơ quan chức năng cần được tăng cường để giám sát và xử lý các vi phạm.

Ví dụ, ở một số quốc gia như Hàn Quốc và Nhật Bản việc xả rác thải nhựa ra biển có thể bị phạt tiền nặng hoặc thậm chí là án tù. Các biện pháp này không chỉ giúp giảm thiểu lượng rác thải nhựa ra biển mà còn nâng cao ý thức của cộng đồng về bảo vệ môi trường.